YENİSÖKE- Haber Merkezi
Bir taraftan coğrafya, diğer taraftan insan kütlesi aynı kültürel dinamiklerini yansıtan Türk Dünyası, yedi bağımsız devletin yanı sıra “güneşin doğduğu yerden battığı yere” kadar uzanıyor. Konuya dair genel ve özel akademik çalışmaların devam ettiği belirtilirken, Rah-metli Hasan Celal Güzel’in 1994 yılında tesis ettiği Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merke-zi tarafından hazırlanan Ağustos 2022 tarihli özel sayısında Özbekistan konusunu kamuoyuyla paylaşıldı.
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Söke İşletme Fakültesi Dekanı, Adnan Menderes Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü, İletişim Fakültesi Sinema Anabilim Dalı Başkanı, Ulusal ve Uluslararası Projeler Kurulu Başkanı Prof. Dr. Turan Akkoyun “Özbekistan’ın Özelden Genele Uzanan Değerleri” başlıklı makalesi ile özel sayıda yer aldı. Akkoyun, her bir noktasındaki kültürel renkliliğin ve zenginliğin içerisinde Özbekistan Türk Dünyasının hassas bir sıklet noktası olduğunu söyledi.
Ülkenin Timur, Muhammed Bahaddin Şah-ı Nakşibendi, Abdülhamit Çolpan gibi kültürel şahsiyetleri turistik ziyaretlerle daha da tanınır ve anlaşılır hale geleceğini dikkat çeken Prof. Dr. Turan Akkoyun “Tur şirketleri ya da grupları çalışma yol haritalarının belirlenmesinde müspet anlamda şekillenmesinde konferans, panel, seminer, çalıştay, sempozyum, kongre, kurultay ve zirvelere akademik destek sağlanması takvimi daha da süratlendirecektir.
Ali Şir Nevai, Babür’ün eserlerini okuyarak yetişen “Kalender, Andicalık, Çolpan, Mirza Kalender” mahlaslarını da kullanan, edebiyatın farklı türlerinde eserler veren, kısmen devlet adamlığı görevini de üstlenen Kızıl Cennet Masalı ve vaadiyle toplumlara zerk edilen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği yönetimince takip edilip, defalarca hapse atılan ve katledilen Abdülhamit Çolpan’ın hayatı demir perde dönemini yansıtması bakımından çok değerlidir. Sanatçının misyonunu özelden genele net bir şekilde ortaya koymaktadır” dedi.
DÜNYA KÜLTÜR MİRASI ve TÜRK İSMİ
“Maziden atiye” İpek Yolu ile coğrafyaları birbirine bağlayan tandır ekmeği, Samsa, kazan kebabı, şaşlık, maşkorda çorbası, toplumun adını yansıtan pilavı ile besleyen Özbekistan zenginliğinin “yorucu” olduğu nispette “kıyafet, yemek, ağız ve lezzetlerinden” beslenebile-cek keyifli bir turizm menzili olduğunu dikkat çeken Prof. Dr. Akkoyun “Aynı zamanda “Dünya Kültür Mirası” sayılan ve sayılması gereken birçok ürün barındıran Özbekistan; Taşkent, Fergana, Hive, Buhara ve Semerkant gibi öneme sahip kentlerinde bulunan ecdat yadigarı eserlerin turizm cephesinden değerlendirilmesi sosyo-ekonomik kazanımların ya-nında Türk kültürünün enginliğini hatırlatacak, yerel kitlelerden evrensel bütüne ulaşıl-masını kolaylaştıracak, bilindiği halde telaffuz edilmeyen kıymeti uluslararası ilişkilerde elini kuvvetlendirecektir.
Sovyetler Birliği döneminde “büyük bir dikkatle Türk adı yerine başka boy adlarını ikame etmiştir. … Türkistan bölgesinde beş (Kazak, Kırgız, Türkmen, Tacik, Özbek) vb. yaratılmıştır.” Tahribatı yüksek ve dünya kamuoyunun gözleri önünde gerçekleştirilen bu uygulama-lar söz konusu rejimin ortadan kalkmasına rağmen kalıcı olmuştur” dedi.
TÜRK MÜHRÜNÜN VURULDUĞU CORAFYA
Özbekistan kültürünün gelecek kuşaklara da etkileyecek önemli bir kültür olduğunu dile getiren Prof. Dr. Akkoyun “Türk cumhuriyetleri arasında en fazla tarihî esere sahip memleketlerden biri konumundaki ülke, Türkistan’ın, Türk-İslam medeniyetinin teşekkül edip mayalandığı, ilim, sanat, edebiyat, mimari, dinî ve irfanî alanda birçok alim, sanatkar, edip ve arifin yetiştiği, pek çok eserin ortaya konulduğu, bu eserlere Türk mührünün vurulduğu bir coğrafyadır. Yakın geçmişte sahiplenme çabaları kitle iletişim araçlarına da yansımaktadır. Kitle iletişim araçları benzer konuları kamuoyuna aktarmaktan çekinmemeli, yeniden bir kere daha hedef kitleye ulaştırma çabası içinde olmalıdır.
Genel hususiyetler sonraki çalışmalara bırakılsa dahi “derin bir tarihe sahip” Özbekis-tan’ın kültürel değerleri yalnızca o andaki ziyaretçileri değil sözlü ve yazılı hatıralarla geleceğe yönelik kuşaklar üstü birçok bireyi doğrudan etkileyeceği net olarak anlaşılmaktadır” dedi.
BOLŞEVIK YÖNETIMİ TÜRK DÜNYASINI PARÇALAMA UZERINE YÜRÜTÜLDÜ
Akkoyun şunları söyledi “Fransız Devrimi sonrasında yaygınlaştırılan milliyet hissinin Türklerde önceki bin yıllara kadar uzandığı bilinmekteyse de Ekim 1917 İhtilaliyle beliren Bolşevik yönetim kalıcı tesirini millî kültürel birlikteliği tamamen parçalama projesini Türk Dünyası üzerinde yürütmüş coğrafi sınırlara hapsetmeye gayret sarf ettiği insanların müş-terekliğini toplum mühendisliği desteği ile kaldırmaya çalışmıştı.
“Aydınlık ararken top yekun karanlığa varan” Sovyetlerin söz konusu toplum mühendis-liği teşebbüsüne şahsi mukavemet gösteren Abdullah Kadirî, Abdurrauf Fırat, Abdülhamit Çolpan, Dudaybergan Devanov, Rahim İnagamov, Rüstem İslamov, Feyzullah Rahimboev, Sadullaxoca Tursunxojaev, Kayum Ramazan, Atacan Hoshimov, Majid Kadirov, Ziyo Sai-dov, Gazi Alim Yunusov, Polat Saliev gibi Özbekistanlı yazar ve düşünce insanlarının ka-birlerinin seyahat ve ziyaret planına dahil edilmelidir.
Emir Timur Meydanı, Bağımsızlık Meydanı, Tiyatro Meydanı, Ali Şir Nevai Caddesi, Ali Şir Nevai Kütüphanesi, Kongre Sarayı, İmam Külliyesi, Hz. Osman’ın derlediği el yazması Ku-ran-ı Kerim, Taşkent Pazarı, Alper Tunga Treni, Sir-i Derya Seyhun Nehri, Amu Derya Cey-hun Nehri, İslamiyet’in Kubbesi Semerkant, Uluğbey Medresesi, Serdar Medresesi, Tilya Ka-ri Medresesi, Gur Emir Türbesi, Şah-ı Zinda Türbesi, Bibi Hanım Camii, Alper Tunga Müze-si, Hazreti Hızır Camii, Davud Peygamber Türbesi, Zümrüt Hoca Camii, Bibi Hanım Türbesi, Çarşu Merkezi, Maturidi Türbesi, Rukhobod Türbesi, Aksaray Türbesi, Nisbatdor Hoca Ca-mii, Abdu Darun Hoca Türbesi, Yaşayan Şah Külliyesi, Alper Tunga Tepesi, İşrethane, Na-mazgah Camii, Kok Saray kalıntıları, Kumluk Alan “Güzel şehirlerin birincisi Semerkant’ta” yer alıyor. Şehr-i Şebz dünyaya Timur gibi bir lider hediye eden yerleşim yeridir. İmam Mescidi, Timur’un babası, hocası ve oğlu Cihangir’i bağrında tutuyor. Mescitler, ker-vansaraylar, medreseler, konaklar, saraylar, çarşılar, İpek Yolunun hatırası asırlık dut ağaçları, İsmail Samani Türbesi, Çeşmeyi Eyyüp Türbesi, Bala Havz Medresesi, Recistan Meydanı, Mir Arap Medresesi, Kalyon Camii, Muhammed Bahaaddin Şah-ı Nakşibendi Türbesi, Dört Minareli Camii Buhara şehrinin ve havalisinin tarifsiz değerleridir. “Minareler ve kubbeler şehri Hive” 94 camii ve 63 mescidi yanında şüphesiz ilk önce Ebulgazi Bahadır Han’ın Şecere-i Türkî Şecere-i Terakime eseriyle hatırlanıyor ve hatırlanmalıdır. Pehlivan Mahmut Türbesi ve Külliyesi, 213 Sütunlu Cuma Mescidi, Celaleddin Mengüberdi Heykeli ve daha niceleri Türk Dünyası Turizmi projemizle dünya ekosistemine kazandırılacak eser-lerin sadece birkaçıdır” dedi.
ÖZBEKISTAN ÖZELDİR, TEKTİR
Akkoyun makalesinin son bölümünde şunları söyledi “Ürgenç ve Harezm Bölgesinin baş-kenti konumundaki ülkenin otantik şehri Hive sadece bünyesinde barındırdıklarıyla değil Türk Dünyasının bütünlüğüne katkılarıyla da değerlidir.
Engin bir değere sahip Türk Dünyasının esaslı sütunları arasında yer alan Özbekistan’ın özelden genele bütün kültürel değerlerinin çağdaş dünyanın gündemindeki turizm sektörü sayesinde ziyaretçilere sunulması yerelden evrensele kazanım sağlayacağı aşikardır.
Türk Dünyası heybetini geçmişte kendi içinden çıkan evlatları ve onların şekillendirdiği kendi değerleri ile sağlamış olduğu da zihinlerden uzak tutulmamalıdır. Özbekistan özeldir, tektir ancak genelin ve bütünün Türk Dünyası ve de kültürünün vazgeçilemez, göz ardı edilemez bir parçasıdır” dedi. İsmail Eravcı
Yorum yazarak YeniSöke Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan YeniSöke Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler YeniSöke Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı YeniSöke Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak YeniSöke Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan YeniSöke Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler YeniSöke Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı YeniSöke Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.