Gazi Osman Paşa’nın torunu

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin, Kıbrıs Adası konusunda haklılığını, İngiltere ve Birleşmiş Milletlere üye devletlere kabul ettiren ve Kıbrıs sorununu çözümündeki kahramanca mücadelesi arka planda kalan değerli bir hukukçu ve diplomattır Fatin Rüştü Zorlu.

Fatin Rüştü Zorlu, II. Abdülhamit döneminin mirlivası İbrahim Rüştü Bey ve Hatice Güzide Hanım’ın en küçük çocukları olarak 1910 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Galatasaray Lisesi, Paris Politik Bilimler Enstitüsü, Cenevre Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. 1932 yılında Dış İşleri Bakanlığı’nda göreve başlayarak, Fatin Rüştü Zorlu’nun diplomat hayatı başladı. 1934 yılında Atatürk’ün de davetlileri arasında olduğu bir nikah töreniyle, dış işleri bakanı Tevfik Rüştü Aras’ın kızıyla hayatını birleştirdi. 1936 yılında da Montrö Boğazlar   Konferansı’na katılmıştır.

Siyasete ise 1954 yılında Adnan Menderes’in daveti ile büyükelçilik görevinden ayrılarak girmiştir. Aynı yıl Çanakkale milletvekili seçilerek Menderes tarafından kurulan kabinede devlet bakanı ve başbakan yardımcılığı görevine başlamıştır. Göreve gelir gelmez, Adnan Menderes’in isteği ile Kıbrıs sorunuyla ilgilenmekle görevlendirilir. Kıbrıs sorununun çözümüne büyük önem veren Rüştü Zorlu; 1954 yılında bir komisyon kurulmasını sağlar. Bu komisyonla Kıbrıs Adası’nın Türkiye ile olan bağlarını ortaya koyan belgeleri bir araya getiren beyaz kitap hazırlanır. Beyaz kitap, İngilizce ve Fransızca çevirileri yapılarak Birleşmiş Milletlere üye devletlere dağıtılır. Bu kitap, İngilizlerin Kıbrıs adasından çekilmeleri halinde, ada yönetiminin Türkiye Devleti’ne verilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Kıbrıs Adası’ndaki ayrılıkçı sorunların görüşülmesi için düzenlenen, 1955 Londra Konferansı’nda çözüm için bir anlaşma sağlanamaz. Ama İngilizler, Türk dış işlerinin etkin siyaseti ile, Türkiye Cumhuriyeti’ni Kıbrıs konusunda resmi muhatap olarak kabul ederler. 1957-58 yıllarına gelindiğinde, Kıbrıslı Rumların ENOSİS amacına ulaşmak için kurdukları silahlı EOKA örgütünün faaliyetlerine karşı, Türk mukavemet teşkilatının kurulmasında önemli çalışmalar yapmıştır.

Fatin Rüştü Zorlu’nun etkin ve korkusuz Kıbrıs mücadelesi 1959 Zürih, arkasından 1960 yılında yapılan Londra antlaşmalarıyla, Türkiye’yi, Kıbrıs Türk Halkı’nın ve yeni kurulacak Kıbrıs Devleti’nin, 3 garantör devletinden biri olma hakkını kazandırmıştır.

Devletimizin 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’nın, hukuki dayanağı, Fatin Rüştü Zorlu’nun 11 Şubat 1959 yılında İsviçre’de Yunanistan ve İngiltere ile imzaladığı Zürih Anlaşması’ndaki garantörlük hükmüdür.

1960 darbesi sonrası idam edilen 3 siyasetçiden biri olan Fatin Rüştü Zorlu hakkında günümüzde fazla bilgi verilmez ama Türkiye’nin 1959 yılındaki, o zamanki adı Ortak Pazar (AET) olan şimdinin, Avrupa Birliğine üyelik başvurusu da, O’nun dış işleri bakanlığının ürünüdür. Yunanistan’ın ortak pazarı olan üyelik başvurusu hakkında görüşülürken, Rüştü Zorlu “Yunanistan boş havuza atlıyorsa, bizim de atlamamız lazım” demiştir. Gelişen dünyada oluşan ekonomik ve siyasi fırsatlarından devletimizin de etkin şekilde yararlanmasına çalışmıştır.

Türkiye’ye büyük katkılar yapmış değerli bir hukukçu, diplomat, siyasetçi ve devlet adamının neden idam edildiğini anlamak zordur. İdamını önlemek için dünyanın sayılı devlet adamlarının bile yoğun çaba harcadıkları bilinmez. Yaşamını vatanının bekası için adadığı hayattan ayrılırken son sözü de “Allah memleketi korusun, haydi Allahaısmarladık” olmuştur.

Allah rahmet eylesin…